Dobroczynne zimno. Na czym polega zabieg krioterapii?

Leczenie zimnem – jakie korzyści może przynieść organizmowi? Komu zalecana jest krioterapia? Jak niska temperatura pomaga przywrócić i utrzymać zdrowie? Na czym polega leczenie zimnem i w jakich przypadkach się je stosuje? Wyjaśniamy.

Najprościej mówiąc krioterapia to metoda leczenia wykorzystująca niską temperaturę. Można stosować krioterapię miejscową, gdzie zimnem działa się jedynie na pewien określony obszar ciała. Z kolei krioterapia ogólna polega na obniżeniu temperatury całego ciała. Wykorzystuje się do tego specjalnie komory kriogeniczne. To metoda stosowana z powodzeniem od wielu lat najczęściej w leczeniu schorzeń układu ruchu, stawów, kości i mięśni, w rehabilitacji, ginekologii i dermatologii. Stosowana jest krioterapia po złamaniach, stłuczeniach, a nawet po oparzeniach skóry.

Co to krioterapia? Temperatura jako czynnik leczniczy

Krioterapia to metoda leczenia wykorzystująca naturalną odpowiedź organizmu na zimno. Działa wielopłaszczyznowo na układ krwionośny, hormonalny i immunologiczny. Wywołuje określone działania obronne organizmu, które wpływają korzystanie na regenerację i sprawne funkcjonowanie wielu układów i procesów w naszym ciele.

Gdy organizm zostaje poddany działaniu zimna, w pierwszej kolejności dochodzi do szybkiego zwężenia naczyń krwionośnych, do spowolnienia przepływu krwi i przemian metabolicznych. W ten sposób ciało chroni się przed utratą ciepła. Jednak po niedługim czasie naczynia krwionośne rozszerzają się, krew płynie sprawnie, dostarczając do tkanek dużą ilość tlenu i składników odżywczych. Dochodzi do przekrwienia tkanek i przyspieszenia metabolizmu. 

Czy krioterapia pomaga?

Zimno powoduje obniżenie napięcia mięśni. Stają się one sprawniejsze i zdolne do dużego wysiłku. Co ważne, w niskiej temperaturze szybciej wydzielają się endorfiny (czyli tzw. hormony szczęścia), które są naturalną substancją przeciwbólową. Po organizmie są też sprawniej rozprowadzane substancje przeciwzapalne. Wszystkie te procesy składają się na lepsze dotlenienie i odżywienie tkanek, co prowadzi do ich sprawniejszego funkcjonowania i pomaga w procesach regeneracyjnych.

Na czym polega zabieg krioterapii?

Zabiegi leczenia zimnem można stosować miejscowo na zmienione chorobo miejsce lub ogólnie. Do leczenia miejscowego wykorzystuje się specjalny sprzęt – aparaty do krioterapii, które specjalnymi dyszami „wydmuchują” parę wytworzoną z ciekłego azotu. Zimna para, docierając z dyszy do powierzchni ciała, osiąga temperaturę około – 100°C. 

Osoba prowadząca zabieg kieruje dyszę na zmienione chorobowo miejsce, np. staw, mięsień, skórę. Ekspozycja na zimno odbywa się z odległości około 10-15 cm od powierzchni skóry i trwa kilka minut. Początkowo pacjent odczuwa ochłodzenie obszaru ciała poddanego zabiegowi, ale nie wiąże się to z żadnymi innymi objawami. Zabieg krioterapii jest bezbolesny. Gdy na skórze pojawia się niewielkie zaszronienie, wówczas należy przerwać działanie zimną parą. 

Po kilkunastu minutach po zabiegu dochodzi do gwałtownego rozszerzenia naczyń krwionośnych, co odżywia i dotlenia tkanki. Krem szybciej krąży i sprawniej usuwane są produkty przemiany materii, co sprzyja regeneracji i przyspiesza powrót do zdrowia.

Nieco inaczej wygląda zabieg w kriokomorze, który trwa od 2 do 4 minut. W pierwszym etapie organizm powinien przystosować się do niskiej temperatury. Pomaga w tym krótki pobyt w pierwszym pomieszczeniu, w którym panuje temperatura około 50-60°C. Przebywa się tam około 30 sekund drepcząc w miejscu. Następnie pacjent przechodzi do kolejnego pomieszczenia, czyli tzw. komory podstawowej. Panuje w niej temperatura od około -160 do -120°C. Pobyt tu trwa 1-3 minuty, w zależności od typu dolegliwości, stanu zdrowia i zaleceń lekarza. 

Podczas pobytu w komorze trzeba pamiętać o odpowiednim oddychaniu, by nie doszło do tzw. opresji oddechowej, gdy zbyt dużo zimnego powietrza dostaje się do płuc. W czasie zabiegu nie czuje się bólu ani dyskomfortu, jedynie chłód i lekkie szczypanie w skórę.

Krioterapia - jak się przygotować?

Przed zabiegiem krioterapii miejscowej wystarczy odsłonić fragment ciała, który ma być poddany działaniu leczniczej zimnej pary. Przy „kąpieli” w zimnej kriokomorze należy przebrać się w strój kąpielowy, na usta założyć specjalną maseczkę. Łokcie i kolana powinny być osłonięte, podobnie na ręce należy założyć rękawiczki, a na stopy ciepłe skarpety. Ma to zapobiec nadmiernej utracie ciepła i odmrożeniom. Po każdym zabiegu krioterapii wymagane są ćwiczenia fizyczne by pobudzić krążenie i rozgrzać organizm.

Zabieg krioterapii, aby przyniósł zamierzone korzyści, a nie szkodził, powinien być przeprowadzony przez profesjonalistę, z wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu. Nie zaleca się stosowania krioterapii w domu, chyba że chodzi o wspomaganie leczenia niezbyt rozległych zmian, jak np. wymrażanie kurzajek (dowiedz się więcej: Wartix – środek do wymrażania kurzajek) lub przy usuwaniu kleszczy w domu (zobacz: KICK the TICK EXPERT zestaw do bezpiecznego usuwania kleszczy).

Czy krioterapia może zaszkodzić?

To leczenie bezbolesne i nieinwazyjne, jednak zabiegi krioterapeutyczne powinny być skonsultowane i przepisane przez lekarza. Podczas ekspozycji na bardzo niską temperaturę dochodzi do gwałtownych zmian m.in. w zakresie funkcjonowania układu krwionośnego. Dlatego szczególnie osoby z problemami serca i układu krążenia powinny ostrożnie podchodzić do leczenia zimnem. Istnieje szereg przeciwwskazań do leczenia niską temperaturą, dlatego za każdym razem warto stosowanie krioterapii skonsultować z lekarzem.

Podczas zabiegów krioterapii ogólnej, gdy całe ciało jest wystawione na działanie bardzo niskiej temperatury, należy pamiętać o kilku ważnych zasadach. W kriokomorze należy oddychać w odpowiedni sposób (najpierw krótki wdech, a następnie spokojny 2x dłuższy wydech). Niestosowanie się do tej zasady może powodować duszności, szczególnie w palaczy i osób mających problemy z układem oddechowym. 

W czasie trwania zabiegu krioterapii ogólnej oraz około 20-30 minut po nim nie powinno się dotykać skóry. Wychłodzona powierzchnia ciała, z gwałtownie skurczonymi naczyniami krwionośnymi, może zareagować powstaniem bolesnych ran.

Rzadko może pojawić się także ból po krioterapii. Jeśli zabieg był przeprowadzony prawidłowo, ból nie powinien martwić. Oznacza bowiem, że w organizmie zachodzą procesy mające na celu regenerację zmienionych chorobowo miejsc.