Gorączka u dziecka – najczęstsze pytania i odpowiedzi
Kiedy gorączka, a kiedy stan podgorączkowy u małego dziecka?
Warto pamiętać, że u małych dzieci układ termoregulacji nie jest w pełni wykształcony. Skutkuje to wahaniami stałej temperatury ciała u maluchów. Po drugich urodzinach temperatura ta zwykle normuje się i mieści się ona w zakresie od 36,6 do 37°C. Warto wiedzieć o tym poziomie tolerancji, by każdego wahania temperatury nie traktować jako zagrożenia dla dziecka. Ale też nie bagatelizujmy podwyższonej temperatury. Jeśli nawet niewielkiemu wzrostowi towarzyszą inne objawy, takie jak płaczliwość, katar, kaszel lub inne niepokojące symptomy, warto wówczas zgłosić się z maluchem do lekarza. O stanie podgorączkowym mówimy, gdy temperatura ciała przekroczy 37,1°C, o gorączce – gdy jest powyżej 38°C.
Co wywołuje gorączkę u małego dziecka?
Gorączka u niemowląt i dzieci najczęściej wywołana jest przez infekcje wirusowe lub bakteryjne, m.in.:
- stany zapalne dróg oddechowych (gardła, oskrzeli, płuc, krtani)
- nieżyt nosa, przeziębienie
- zapalenie ucha środkowego
- zapalenie pęcherza moczowego.
Ale maluch może mieć podwyższoną temperaturę ciała także z innego powodu. Do częstszych przyczyn należą ząbkowanie i przegrzanie. Niektórzy mali pacjenci reagują gorączką na szczepienia. Zwykle nie jest to duże podwyższenie ciepłoty ciała, ale należy bacznie obserwować dziecko i w razie potrzeby zgłosić się do lekarza. Pamiętajmy, że po szczepienie lub podczas wyżynania się ząbków maluch ma obniżoną odporność i jest bardziej podatny na infekcje. Zwróćmy zatem uwagę, czy oprócz podwyższonej temperatury nie pojawiają się także inne objawy.
Stan podgorączkowy u dziecka – czy podawać leki?
Gdy ciepłota ciała dziecka mieści się w przedziale od 37,1 do 38°C, mówi się wówczas o stanie podgorączkowym. To z jednej strony sygnał, że w organizmie coś się dzieje, a z drugiej – że walczy np. ze stanem zapalnym. Podwyższona temperatura ciała to sposób na neutralizację infekcji. Powoduje ona spadek aktywności drobnoustrojów, co ułatwia ich pokonanie. Jednocześnie układ immunologiczny intensywnie produkuje przeciwciała do walki z infekcją.
Co zatem zrobić, gdy u dziecka pojawi się stan podgorączkowy? Pamiętajmy, że to sygnał, że organizm walczy z infekcją. Należy przede wszystkim uważnie obserwować, czy temperatura jest na stabilnym poziomie, czy rośnie. Regularne pomiary, baczna obserwacja i podawanie dziecku przestudzonych płynów oraz lekkostrawnych posiłków (jeśli ma apetyt). Jeśli stan jest stabilny, nie zaleca się podawania leków i innych środków zbijających gorączkę u niemowlaka. Gdy ciepłota ciała rośnie i przekroczy 38°C, wówczas można sięgnąć po leki przeciwgorączkowe. Do tego poziomu, gdy stan dziecka jest stabilny i nie towarzyszą mu żadne niepokojące objawy, warto dać szansę organizmowi na samodzielną walkę z infekcją.
Jak zmierzyć temperaturę u niemowlaka i małego dziecka?
Jest kilka sposobów, by wykonać wiarygodny pomiar temperatury u niemowlaka lub małego dziecka. Można to zrobić na czole, w uchu, w odbycie, w ustach lub pod pachą. Pomiary w odbycie, w uchu lub w ustach dają wyniki najbardziej odpowiadające realnej temperaturze ciała, ponieważ odbywać się „wewnątrz” organizmu. Ciekawą opcją dla najmłodszych dzieci są termometry w kształcie smoczka. To wygodna opcja, która eliminuje stres związany ze stycznością z nowym sprzętem.
Jak zmierzyć temperaturę u niemowlęcia w odbycie?
U niemowląt najlepiej stosować pomiary w odbycie. Dlaczego? Bo w ten sposób można poznać realną temperaturę wewnątrz organizmu. Termometr (najlepiej elektroniczny ze specjalną gładką końcówką np. termometr Geratherm Baby Flex) należy najpierw dokładnie umyć, a jego końcówkę nasmarować wazeliną. Niemowlę układamy na boku, podkładając wcześniej pieluszkę pod pupę. Wsuwamy termometr na głębokość ok. 1 cm. Gdy maluch zacznie się wiercić, należy go natychmiast delikatnie usunąć, by nie doszło do uszkodzenia odbytu. Pieluszka jest zabezpieczeniem, gdyby podczas pomiaru doszło do wypróżnienia.
Co zrobić, gdy dziecka ma wysoką temperaturę i drgawki gorączkowe?
To stan będący zagrożeniem dla zdrowia i życia dziecka, należy niezwłocznie wezwać pomoc lekarską. Jednocześnie dostępnymi sposobami należy próbować zbijać gorączkę poprzez ochłodzenie całego ciała (zimne okłady na ciele, chłodna kąpiel) i stosowanie leków przeciwgorączkowych.
Jaki termometr dla niemowlaka i małego dziecka?
Najbardziej rzeczywiste pomiary dają termometry mierzące temperaturę wewnątrz ciała (w uchu, w ustach, w odbycie). Można do tego wykorzystać klasyczne termometry bezrtęciowe (np. model Geratherm z lupą) lub sięgnąć po termometry elektroniczne. Wśród tych ostatnich wybierajmy przede wszystkim te przeznaczone dla niemowląt i małych dzieci. Mają specjalne gładkie końcówki i pozwalają na szybkie i dokładne pomiary.
Jednak czasem trudno skłonić malucha do współpracy i dokonać pomiaru w ustach, pod pachą czy w odbycie. Praktyka pokazuje, że termometry na podczerwień pozwalają na wygodne, komfortowe i dokładne pomiary. I co najważniejsze – wykonuje się je w niewielkiej odległości od ciała dziecka, co znacznie ułatwia pomiary. Modele termometrów bezkontaktowych (np. RAK-FI03) mierzą temperaturę w ciągu 1 s, co jest ogromną zaletą przy małych ruchliwych maluchach. Wystarczy skierować urządzenie na czoło lub przyłożyć do ucha, by po krótkiej chwili uzyskać wynik. Co ważne, temperaturę można mierzyć także podczas snu dziecka. Sprzęt często ma także funkcję pomiaru temperatury powietrza, wody do kąpieli i mleka.
Jak zbić gorączkę u dziecka?
Gdy temperatura ciała dziecka przekracza 38°C, a dziecko jest niespokojne i płaczliwe, można sięgnąć po leki przeciwgorączkowe. Najlepiej wybierać te przeznaczone dla niemowląt i małych dzieci, które dawkę i postać mają dostosowaną do potrzeb najmłodszych. Zwracajmy szczególnie uwagę na wiek, od którego dany lek możemy być stosowany, np. preparaty z ibuprofenem mogą być podawane dzieciom od 3. miesiąca życia, a te z paracetamolem – od pierwszych dni życia.
Drugą ważną kwestią jest dawka. Ilość leku na gorączkę, jaką należy podać dziecku, wynika z jego masy ciała. Przy każdym preparacie ilość leku może być inna, w wariantach „forte” leków na gorączkę w tej samej objętości mamy większą dawkę substancji aktywnej. Dlatego każdorazowo, przed podaniem dziecku leku, należy przeliczyć jego ilość, którą można podać w jednej dawce oraz dobową maksymalną dawkę.
Leki przeciwgorączkowe dla dzieci najczęściej oparte są na dwóch substancjach aktywnych – na ibuprofenie lub paracetamolu.
- Paracetamol dla dzieci – można stosować już od pierwszych dni życia. Dawkę należy przeliczyć na podstawie masy ciała dziecka. Najmłodszym dzieciom podawany jest zwykle w formie syropu, zawiesiny (np. APAP dla dzieci FORTE) lub czopków doodbytniczych (np. paracetamol Farmina w czopkach dla niemowląt). Paracetamol działa przeciwgorączkowo i przeciwbólowo.
- Ibuprofen dla dzieci – oprócz działania przeciwgorączkowego i łagodzącego ból, ma też działanie przeciwzapalne. Stosuje się je u dzieci powyżej 3. miesiąca życia, także w postaci zawiesiny (np. Nurofen Forte dla dzieci o smaku truskawkowym) lub czopków (np. IBUM czopki dla dzieci).
