Infekcja bakteryjna a wirusowa - czym się różnią?

Każdy z nas przynajmniej raz w sezonie przechodzi infekcję. Na zakażenie podatne są szczególnie dzieci, zwłaszcza przedszkolaki i maluchy ze żłobka. Część z tych chorób da się wyleczyć stosując domowe terapie oraz preparaty dostępne bez recepty w aptece. Czy jednak potrafimy samodzielnie ocenić, co jest przyczyną choroby i wiemy, jak prawidłowo ją leczyć? Jak odróżnić infekcję wirusową od bakteryjnej? Podpowiadamy.

Aby skutecznie wyleczyć chorobę, trzeba znać jej przyczynę. Bo zupełnie inaczej wygląda terapia zwalczająca infekcję wirusową, a inaczej gdy doszło do zarażenia bakteriami. Ma to znaczenie zarówno w przypadku leczenia domowymi sposobami, jak i gdy udajemy się po pomoc do lekarza. Dobra diagnoza jest podstawą skutecznego leczenia.

Infekcja wirusowa a bakteryjna

Oba typy infekcji wymagają innego trybu leczenia, dlatego tak ważne jest rozpoznanie przyczyny i postawienie właściwej diagnozy. Stosuje się inną terapię, opartą na innych lekach. A nietrafiony sposób leczenia nie pomoże w powrocie do zdrowia, a może nawet dodatkowo osłabić organizm. 

Wirusy w większości przenoszą się drogą kropelkową i wywołują choroby układu oddechowego. Wywołują nie tylko kojarzone z nimi zazwyczaj przeziębienie i grypę, ale także wiele poważnych chorób, takich jak: ospa wietrzna, półpasiec, świnka, opryszczka, różyczka. Coraz częściej pojawiają się, szczególnie wśród małych dzieci, także infekcje wywołane przez rotawirusy. Do tej grupy zalicza się także koronawirus wywołujący COVID-19.

Zakażenie bakteriami zachodzi zazwyczaj poprzez kontakt, czy to z żywnością, wodą czy produktami zawierającymi chorobotwórcze bakterie. Objawy pojawiają się zazwyczaj w pierwszej dobie od kontaktu z bakteriami, podczas gdy wirus „wylęga” się w organizmie od 2 do 6 dni. 

Jak jeszcze można odróżnić infekcję bakteryjną od wirusowej? Ta pierwsza zaczyna się znacznie wcześniej po kontakcie z patogenem oraz daje gwałtowne objawy. Przy zakażeniu wirusami, zazwyczaj narasta stopniowo i ma łagodniejszy przebieg.

Infekcja wirusowa - objawy

Ze względu na etiologię zakażenia, infekcje wirusowe zazwyczaj mają łagodniejszy przebieg i trwają krócej niż bakteryjne. Zespół objawów w dużej mierze zależy od rodzaju chorobotwórczego drobnoustroju, jednak oba typy infekcji mają pewien zestaw swoistych symptomów. Mowa tu przede wszystkim o infekcjach przeziębieniowych.

Najczęstsze objawy infekcji wirusowych to m.in.:

• ogólne zmęczenie i uczucie osłabienia, senność
• bóle głowy
• stan podgorączkowy lub gorączka
• zaczerwienienie i gól gardła, chrypka, suchy kaszel
• wodnisty katar
• zaczerwienione i łzawiące oczy
• ból stawów i mięśni
• brak apetytu.

Wirusy przeziębienia i grypy zazwyczaj atakują od jesieni do wiosny, kiedy spada nam odporność, a warunki atmosferyczne sprzyjają rozprzestrzenianiu się infekcji. 

Zwykle zaczyna się od uczucia zmęczenia, osłabienia i drapania w gardle. Czujemy się „niewyraźni”, pojawia się suchy kaszel, czasami wodnisty i bezbarwny katar. Zwykle podczas infekcji wirusowej temperatura jest nieznacznie podniesiona – to sygnał, że organizm walczy z drobnoustrojami. Zazwyczaj nie przekracza 37,5-38°C. 

Infekcja wirusowa - leczenie

W przypadku przeziębienia, infekcję wirusową trzeba po prostu przechorować. Leczy się ją zazwyczaj objawowo, łagodząc nieprzyjemne symptomy, takie jak: katar, kaszel, ból głowy. Choroba ustępuje najczęściej po 5-7 dniach. Podczas grypy czas ten może wydłużyć się nawet do 2 tygodni. Sam przebieg choroby zależy w dużej mierze od kondycji i stanu zdrowia organizmu. Ten sam wirus u jednej osoby spowoduje ostre objawy chorobowe, a u innych infekcja będzie miała łagodny i powolny przebieg. 

Na infekcje wirusowe nie stosuje się antybiotyków, bo one po prostu nie działają nie wirusy. Niewłaściwie stosowane wyraźnie osłabiają organizm. Lekarz może jednak zdecydować się na antybiotykoterapię, jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego infekcji wirusowej. Należy wówczas pamiętać także o stosowaniu probiotyków i preparatów osłonowych.

Infekcja bakteryjna – objawy

Często już po pierwszych objawach można odróżnić infekcję bakteryjną od wirusowej. Mogą pojawić się nagłe, gwałtowne objawy, takie jak: 

• wysoka gorączka
• mokry kaszel
• gęsty, ropny katar, o żółtym lub zielonkawym zabarwieniu 
• ból głowy w części czołowej mogący oznaczać chore zatoki
• powiększone i tkliwe węzły chłonne
• ból gardła, widoczne w badaniu naloty na migdałkach
• ból uszu (przy infekcjach ucha środkowego)
• nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka.

W odróżnieniu od infekcji wirusowej, choroba wywołana przez bakterie zazwyczaj postępuje szybciej, dając bardziej nasilone objawy. Co ważne, trzeba pamiętać, że choroba bakteryjna może być następstwem zakażenia wirusem. Osłabiony organizm, w szczególności gdy chodzi o układ oddechowy, staje się podatny na bakterie. Gdy podczas trwającego kilka dni przeziębienia nagle pojawia się wysoka gorączka, może to być sygnał, że organizm zaatakowały bakterie. Podobnie gdy wodnisty i bezbarwny dotychczas katar staje się gęsty i żółtawy. To sygnał alarmowy, że trzeba skonsultować się z lekarzem i wdrożyć dodatkową terapię.

W leczeniu infekcji bakteryjnej stosuje się często antybiotyki, szczególnie gdy inne metody nie są skuteczne. Antybiotykoterapię najlepiej dobrać konkretnie do rodzaju bakterii, jednak nie zawsze jest to możliwe. Gdy choroba przebiega gwałtownie i ma nasilone objawy, lekarz może zdecydować o zastosowaniu preparatu o szerokim spektrum działania, który zwalcza wiele różnych rodzajów bakterii. Ma to swoje dobre i złe strony. Lek będzie bowiem skuteczny podczas terapii, ale jednocześnie zabije wiele bakterii o dobroczynnym wpływie, które fizjologicznie bytują w naszym organizmie. Dlatego im bardziej celowany antybiotyk, tym lepiej. Ale taki można dobrać po wykonaniu wymazu i posiewu, który pozwoli określić konkretny rodzaj patogenu, który wywołał chorobę.

Oprócz antybiotyków, w leczeniu stosuje się także preparaty łagodzące objawy choroby.

Infekcja wirusowa czy bakteryjna - morfologia

Część objawów dla obu rodzajów infekcji jest zbliżona. Ponadto możemy mieć do czynienia z mieszaną infekcją wirusowo-bakteryjną. Jak odróżnić wówczas infekcję wirusową od bakteryjnej? Pomocne w tym będą badania laboratoryjne, a przede wszystkim ilość białka C-reaktywnego (tzw. CRP). Poziom CRP określa także nasilenie infekcji. To wskaźnik, który mówi o nasileniu stanu zapalnego i ostrej fazie choroby. Badanie CRP pozwoli określić etiologię choroby oraz poziom jej nasilenia.

Podstawowe rozróżnienie infekcji możliwe jest na podstawie progu CRP 40 mg/L. Gdy wynik jest powyżej tej wartości, wówczas zazwyczaj mamy do czynienia z infekcją bakteryjną. Gdy poniżej 40 mg/L, wówczas oznacza to infekcję wirusową.

Czy infekcja bakteryjna jest zaraźliwa?

Odpowiedź na to pytanie zależy od wielu czynników. To, czy można zakazić się bakteriami, zależy od sposobu przenoszenia się drobnoustrojów. Gdy np. choroba przenoszona jest przez zwierzęta (np. kleszcze), wówczas nie ma możliwości zarażenia się nią od chorego człowieka. 

Treści przedstawione w serwisie mają charakter poglądowy i nie powinny być traktowane jak porada lekarska.