Jak rozpoznać odwodnienie u dziecka – objawy, skutki, jak zapobiegać?

Upały, biegunka i wymioty to najczęstsze przyczyny odwodnienia u dzieci. Im mniejsze dziecko, tym szybciej może dojść do odwodnienia, nawet w ciągu kilku godzin. Dlaczego odwodnienie jest takie groźne dla zdrowia maluchów? Czym nawadniać dziecko, a kiedy trzeba udać się do lekarza? Przeczytaj.

O odwodnieniu u dziecka mówimy wtedy, kiedy zawartość wody w organizmie malucha spada poniżej określonego, krytycznego poziomu. Czym grozi odwodnienie u dziecka? Jest to stan zagrażający zdrowiu i życiu dziecka, mający wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wielu narządów. To stan szczególnie niebezpieczny dla niemowląt i małych dzieci, które szybko odwadniają się, a ich organizmy są wrażliwe na wahania zawartości wody w ustroju.

Odwodnienie u dziecka – przyczyny

Odwodnienie u niemowląt i małych dzieci występuje najczęściej w przebiegu biegunki i wymiotów. Objawy te towarzyszą wielu różnym chorobom, szczególnie zakaźnym, takim jak m.in.: infekcja rotawirusem (tzw. jelitówka) czy inne infekcje układu pokarmowego itd. Maluch traci także wodę i elektrolity gdy poci się intensywnie (podczas gorączki, upałów lub gdy jest za ciepło ubrany). Odwodnienie dziecka jest groźne nie tylko ze względu na utratę wody przez malucha, ale przede wszystkim przez niedobór elektrolitów, czyli wodnych roztworów jonów soli magnezu, potasu, sodu i wapnia, które pełnią kluczową funkcję regulacyjną wielu procesów przebiegających w organizmie. Zachwianie równowagi wodno-elektrolitowej skutkuje zaburzeniem pracy wielu narządów, objawiającym się m.in. wzrostem ciśnienia krwi, omdleniami, zaburzeniem rytmu serca, pojawieniem się obrzęków czy drżeniem mięśni.

Odwodnienie u dziecka – objawy

Po czym poznać odwodnienie u dziecka? Objawy są dosyć charakterystyczne. Co więcej, można spodziewać się odwodnienia, gdy maluch często wymiotuje, ma biegunkę z obfitymi i płynnymi stolcami lub rzadko pije. Także podczas upałów należy zwracać szczególną uwagę na regularne pojenie malucha, ponieważ szybko może dojść do spadku wody w organizmie.

Objawy odwodnienia u dziecka:

• suche lub prawie suche pieluszki – mocz ma ciemne zabarwienie, jest go mało, maluch oddaje zagęszczony mocz i robi to rzadko – objaw ten trudno zauważyć, jeśli towarzyszy mu biegunka 
• suchość ust i jamy ustnej – dziecko ma przesuszone wargi, język i błonę śluzową jamy ustnej
• apatia, senność, spadek aktywności, czasami rozdrażnienie, płacz „bez łez”, chrypka
• zapadnięte ciemiączko i oczy (dziecko wygląda jakby miało zaostrzone rysy twarzy)
• zmniejszone napięcie skóry (aby to sprawdzić, należy złapać skórę i puścić – jeśli nie wraca od razu na swoje miejsce, znaczy że w organizmie jest za mało wody)
• ubytek masy ciała (objaw dobrze widoczny przy znacznym odwodnieniu)

Przy podejrzeniu odwodnienia u niemowląt i dzieci należy zgłosić się do lekarza. Lekkie odwodnienie u dziecka można leczyć w domu poprzez regularne dopajanie i podawanie doustnych płynów nawadniających. Odwodnione dziecko powinno dostawać regularnie płyny, najlepiej podawane w regularnych odstępach czasu i małymi porcjami. Dodatkowo po każdym epizodzie biegunkowym lub wymiotach trzeba dodatkowo napoić dziecko. Można podawać maluchowi wodę, tzw. marchwiankę (np. kleik marchwiowo-ryżowy HIPP) lub płyny nawadniające z elektrolitami dla dzieci. W aptece dostępne są bez recepty w formie proszku do przygotowania roztworu (np. Acidolit dla dzieci w saszetkach czy Orsalit elektrolity dla dzieci). Podczas biegunki można sięgnąć po preparaty, które jednocześnie odbudowują dobroczynną florę bakteryjną i nawadniają organizm np. Dicoflor elektrolity dla dzieci w saszetkach.

Odwodnienie u dziecka – kiedy do szpitala

Do odwodnienia u dzieci może dojść nawet w ciągu kilku godzin. Gdy biegunka i wymioty są nasilone, dziecko odmawia picia płynów, jest apatyczne, mdleje i/lub wyraźnie widać wymienione objawy odwodnienia, wówczas należy udać się z dzieckiem do szpitala. W takich sytuacjach ważna jest szybka reakcja i zastosowanie nawadniania dożylnego.

Jak zapobiegać odwodnieniu u dziecka?

Maluch nie rozumie uczucia pragnienia i może nie zdawać sobie sprawy, że potrzebuje więcej płynów. W przypadku niemowląt do 6. m-ca życia karmionych piersią zwykle nie ma potrzeby dopajania, ponieważ pokarm matki dostarcza im odpowiedniej ilości płynów. Półrocznym maluchom można podawać dodatkowo płyny do picia, szczególnie gdy są upały. Ile dziecko powinno pić? Szacuje się, że zapotrzebowanie dzieci na wodę wynosi ok. 10-15% ich masy ciała, przy czym jest ono uzupełniane przez napoje oraz pokarmy. Lepiej, jeśli maluch pije częściej, a małymi porcjami. Do picia można podawać wodę, płyny nawadniające, rozcieńczone soki owocowe lub niesłodzone kompoty. Podczas upałów warto lekko ubierać dziecko i podawać dodatkowe porcje płynów.