Kawa - szkodliwa czy zdrowa?
Kofeina jest tym, co w kawie najważniejsze. To najbardziej ceniony składnik „małej czarnej”, który nadaje jej charakterystyczny smak. Niezwykła popularność tego napoju wynika przede wszystkim z jej pobudzających właściwości. Jak pokazują badania(1), kofeina ma też wpływ na nasze zdrowie. Ma właściwości przeciwmigrenowe, przeciwastmatyczne i lekko przeciwbólowe. Jej dobowa dawka lecznicza to około 200 mg, które znajdziemy w około 4 filiżankach espresso lub 3 filiżankach kawy rozpuszczalnej.
Co powoduje picie kawy?
Kawę wybieramy przede wszystkim ze względu na jej pobudzające właściwości. Dodaje energii o poranku, poprawia skupienie i koncentrację. Ponadto pijemy kawę, bo ją po prostu lubimy, kojarzy się z określonym stylem życia. Kolejne pojawiające się badania naukowców skłaniają nas do zadawania sobie pytania, czy kawa szkodzi czy pomaga. Jaki ma wpływ na organizm? Czy powinniśmy pić kawę, czy lepiej jej unikać?
Odpowiedź na te pytania jest złożona. Bo z jednej strony kawa jest klasyfikowana jako używka i picie jej w nadmiarze, w niewłaściwy sposób lub przez osoby o pewnych schorzeniach jest szkodliwe dla zdrowia. Na co szkodzi kawa? Pita w nadmiarze może doprowadzić do nadpobudliwości, przyspieszonej akcji serca, bezsenności i stanów niepokoju.
Ale z drugiej strony kolejne odkrycia naukowców wskazują, że umiarkowane ilości mają pozytywny wpływ na samopoczucie i kondycję organizmu.
Na co pomaga kawa?
Kawa i zawarte w niej składniki działają wielokierunkowo na ludzki organizm. Co ciekawe, pojawiają się kolejne doniesienia ekspertów o tym, że picie umiarkowanej ilości kawy (maksymalnie 3-4 filiżanki dziennie) ma korzystne działanie na wiele układów, w tym m.in. na serce, układ krążenia, wątrobę i układ nerwowy.
• Serce i układ krążenia. Od lat pokutuje mit, że pacjenci z chorobami serca nie powinni pić nawet najmniejszych ilości kawy. A czy kawa szkodzi na serce? Dotychczas tego nie udowodniono. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy rzeczywiście pita jest w nadmiarze, ale w takim przypadku powoduje wzrost ciśnienia nawet u zdrowych osób. Udowodniono natomiast, że kawa może wpływać na zmniejszenie ryzyka pojawienia się zawału serca i udaru mózgu (2).
• Wątroba. Badania dowodzą, że pita regularne, ale w umiarkowanych ilościach kawa przyczynia się do zmniejszenia ryzyka rozwoju marskości wątroby (3).
• Cukrzyca, choroby metaboliczne i odchudzanie. Mała czarna może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Kofeina z kawy może zmieniać insulinowrażliwość tkanek, dzięki czemu metabolizm przyspiesza. Tłuszcze są rozkładane szybciej, co może pomagać w szybszym spalaniu tkanki tłuszczowej. Kofeina jest składnikiem wielu preparatów na odchudzanie, w tym m.in.: 2BE SLIM – tabletki na dzień i na noc, OLIMP Therm Line forte czy AsystorSlim na dzień i na noc.
• Choroba Alzheimera i Parkinsona. Substancje zawarte w kawie, takie jak: kofeina, teobromina i teofilina, mają wpływ na zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby Alzheimera i Parkinsona (1). U osób regularnie pijących kawę choroba Parkinsona rozwija się później oraz zmniejsza się prawdopodobieństwo jej pojawienia się.
Kiedy i dla kogo picie kawy jest szkodliwe?
Picie codziennie maksymalnie 3-4 filiżanek kawy jest bezpieczne dla zdrowia. Są jednak przypadki, kiedy nawet takie ilości kawy nie są wskazane. Ważne są także takie czynniki jak: pora picia kawy, sposób parzenia, picie kawy z dodatkami lub bez, itd.
Kto nie powinien pić kawy:
- Osoby mające problem z bezsennością powinny unikać spożywania kilku filiżanek kawy dziennie, nie pić jej na przynajmniej kilka godzin przed snem.
- Pacjenci z chorobami układu pokarmowego, takimi jak: nadkwasota, refluks czy wrzody żołądka. Kofeina osłabia napięcie mięśni zwieracza przełyku i zwiększa produkcję kwasu solnego, co przyczynia się do zaostrzenia objawów chorobowych.
- Kobiety w ciąży – powinny zupełnie zrezygnować z kawy lub pić maksymalnie 1-2 filiżanki w ciągu dnia po konsultacji ze swoim lekarzem prowadzącym.
- Osoby odchudzające się i te z wysokim poziomem cholesterolu powinny unikać przygotowania kawy po turecku, która podczas gotowania wydziela dużo tłuszczów.
Nie powinno się także pić kawy na czczo oraz popijać nią leków, ponieważ może osłabiać ich działanie.
Czy kawa wypłukuje magnez?
Często mówi się, że picie dużej ilości kawy wypłukuje magnez z organizmu i powoduje skurcze mięśni, np. łydek. To w dużej mierze prawda, ponieważ kawa ma działanie diuretyczne (moczopędne) i razem z wodą ubywa z organizmu wapnia i magnezu. Jednak poziom utraty tych pierwiastków jest niewielki i dobrze zbilansowana dieta powinna uzupełnić pojawiające się niedobory.
Jeśli obawiamy się nadmiernej utraty magnezu i wapnia wskutek picia kawy, warto zrobić badania laboratoryjne w tym zakresie. A potem w razie potrzeby zastosować preparaty z wapniem i magnezem np. WALLMARK wapń-magnez-cynk forte lub Chella-flex Magnez B6.
Czy kawa z ekspresu szkodzi? Jak parzyć kawę, aby nie podrażniała żołądka?
Osoby mające problemy z układem pokarmowym czasami skarżą się na ból brzucha po wypiciu kawy. Winny może być sposób jej parzenia. Kawa parzona po turecku, czyli zalanie wrzątkiem zmielonych ziaren, może bardziej szkodzić na żołądek niż ta parzona w ekspresie ciśnieniowym. Dlaczego? Ponieważ gorąca woda ma dłużej kontakt z ziarnami, co uwalnia do naparu więcej substancji, w tym tych podrażniających błonę śluzową żołądka. Podobnie jeśli parzymy kawę w ekspresie przelewowym. Zatem ta z ekspresu ciśnieniowego najmniej podrażnia układ pokarmowy.
Źródła:
(1) Zdrojewicz Z., Grześkowiak K., Łukasiewicz M.: Czy picie kawy jest zdrowe?, "Medycyna Rodzinna" 2016, nr 3
(2) Głuszek J., Kosicka T.: Wpływ kawy, herbaty, kakao na ciśnienie tętnicze i układ sercowo-naczyniowy, https://journals.viamedica.pl/arterial_hypertension/article/view/39588/27463
(3) O.J.Kennedy et all: Systematic review with meta‐analysis: coffee consumption and the risk of cirrhosis; https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/apt.13523
