Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Niedobory żelaza - najczęstsze przyczyny

2021-10-05
Niedobory żelaza - najczęstsze przyczyny

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) anemia z niedoboru żelaza dotyczy około jednej piątej pacjentów zmagających się z niedokrwistością. Skąd tak wysoki odsetek? Jakie są główne przyczyny i objawy niedoboru żelaza w organizmie? Co jeść, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek? Podpowiadamy.

 

Najważniejszą funkcją żelaza jest jego udział w transporcie tlenu z płuc do komórek. Jest kluczowym składnikiem hemoglobiny – czerwonego barwnika oddechowego budującego erytrocyty (czerwone krwinki). Zbyt niski poziom żelaza w organizmie skutkuje zaburzeniem procesów produkcji erytrocytów, co przekłada się na poziom dotlenienia komórek, a więc pośrednio także na intensywność procesów metabolicznych i produkcję energii. Hemoglobina nie tylko transportuje tlen do komórek, ale także odbiera z nich dwutlenek węgla, będący zbędnym produktem przemian biochemicznych. Przenosi go z komórek do płuc, umożliwiając jego pozbycie się z organizmu.

Żelazo jest ważne także dla prawidłowej pracy mięśni i wchodzi w skład wielu enzymów biorących udział w kluczowych przemianach metabolicznych. Odpowiednie stężenie żelaza w organizmie jest ważne dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, a sam pierwiastek jest istotnym składnikiem skóry, włosów i paznokci.

 

Ile wynosi dzienne zapotrzebowanie na żelazo?

 

Zdrowe dorosłe osoby mają dobowe zapotrzebowanie na żelazo w ilości:

  • ok. 10 mg u mężczyzn
  • ok. 20 mg u kobiet
  • zapotrzebowanie to zwiększa się w okresie ciąży i karmienia do ok. 30 mg; osoby cierpiące na przewlekłe krwawienia (np. z przewodu pokarmowego) lub kobiety z obfitymi miesiączkami także wymagają większej podaży żelaza w diecie.

Ciekawostką jest, że podczas trzeciego trymestru ciąży płód odkłada w wątrobie zapasy żelaza około 5-krotnie większe niż u dorosłego człowieka. Ta nadwyżka ma wystarczyć noworodkowi aż na pierwsze pół roku życia.

 

Skąd się bierze niedobór żelaza - przyczyny

 

Kobiety mają większe zapotrzebowanie na żelazo niż mężczyźni - jest to związane z miesiączkowaniem. Specjaliści twierdzą nawet, że w tym okresie warto zatroszczyć się o włączenie do jadłospisu większej ilości pokarmów bogatych w żelazo, które pokryją zwiększone zapotrzebowanie i przejściowy niedobór tego pierwiastka w organizmie. W innym wypadku zostaną uszczuplone zapasy tego związku, co stopniowo może prowadzić do rozwoju anemii.

Uboga i monotonna dieta także może prowadzić do pojawienia się niedoboru żelaza. Według danych WHO, niedobór żelaza jest powszechnym zjawiskiem w populacji. Dodatkowo picie dużej ilości kawy, herbaty i alkoholu utrudnia jego wchłanianie z pokarmów. Na anemię z niedoboru żelaza narażeni są także wegetarianie. Mięso i produkty odzwierzęce są głównym źródłem dobrze przyswajalnego żelaza hemowego. Ich eliminacja z diety wymaga odpowiedniej kompozycji diety roślinnej, aby pokryła dzienne zapotrzebowanie organizmu na żelazo.

Kobiety w okresie ciąży i karmienia piersią powinny szczególnie zadbać o odpowiednią pokaż żelaza z diety lub – w uzasadnionych przypadkach i po wykonaniu badań – z odpowiednio dobranych przez lekarza suplementów diety. 

W grupie ryzyka niedokrwistością z niedoboru żelaza są także osoby po wypadkach po utracie dużej ilości krwi. Przewlekłe krwawienia i stany zapalne w organizmie również prowadzą do obniżenia poziomu tego pierwiastka. Podobny skutek dają dolegliwości przebiegające z zaburzeniem wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. 

 

Jakie są objawy niedoboru żelaza?

 

Pierwszym odczuwalnym objawem jest przewlekłe zmęczenie i spadek energii. Osłabione erytrocyty nie są w stanie przenosić odpowiedniej ilości tlenu do zapewnienia produkcji energii na optymalnym poziomie. Organizm jest z jednej strony niedotleniony wskutek zbyt małej ilości tlenu. A z drugiej – utrudniony jest transport i usuwanie dwutlenku węgla z organizmu.

Inne charakterystyczne objawy niedoboru żelaza to:

  • szorstka, blada i sucha skóra
  • problemy z koncentracją
  • łamiące się i słabe paznokcie
  • szorstkie i wypadające włosy
  • bladość śluzówek i spojówek
  • zajady w kącikach ust
  • spadek odporności
  • brak energii, obniżona sprawność fizyczna
  • zaburzenia pracy serca.

 

Gdzie występuje żelazo w diecie?

 

Pokarmy zawierają dwie formy żelaza – hemową i niehemową. Ta pierwsza występuje w produktach zwierzęcych, druga – w roślinnych. Żelazo w postaci hemowej jest znacznie lepiej przyswajalne niż jego związki zawarte w roślinach. Z tego, co spożywamy w diecie, wchłania się od 10 do 15% żelaza. Wartość ta może wzrastać nawet 3-krotnie, jeśli posiłki zawierają substancje poprawiające wchłanianie żelaza z pokarmów. Należy do nich przede wszystkim witamina C. 

Istnieje też grupa składników odżywczych, które obniżają wykorzystanie tego składnika z pokarmów. Cynk, wapń i białka roślinne wpływają negatywnie na przyswajalność żelaza z posiłków. To dlatego stosując dietę wegetariańską należy szczególnie dbać o pokrycie zapotrzebowania organizmu na żelazo. 

Zdrowa, różnorodna i zbilansowana dieta zwykle pokrywa zapotrzebowanie organizmu na żelazo. 

Bogatym źródłem żelaza wśród produktów roślinnych są:

  • orzechy, pestki dyni i słonecznika
  • produkty zbożowe, pieczywo pełnoziarniste
  • natka pietruszki
  • pokrzywa
  • warzywa strączkowe: soczewica, groch, fasola
  • buraki
  • kasza jaglana
  • morele, rodzynki, suszone śliwki
  • kakao
  • przyprawy: szałwia, kminek, anyż, kurkuma.

Wśród produktów zwierzęcych dobrym źródłem żelaza są:

  • czerwone mięso
  • ryby
  • mleko
  • żółtka jaj.

 

Suplementy diety z żelazem – jak wybrać?

 

Przewlekłe zmęczenie, obfite miesiączki i częste stosowanie diet odchudzających powinny skłaniać do badań określających poziom żelaza w organizmie. To ważne czynniki ryzyka pojawienia się niedokrwistości. Podobnie kobiety przed, w trakcie i po ciąży oraz wegetarianie i weganie powinni monitorować poziom żelaza. W razie pojawienia się niedoboru, należy jak najszybciej reagować.

Warto pamiętać, że po zauważeniu u siebie lub swoich bliskich objawów niedoboru żelaza, należy przede wszystkim zrobić badania laboratoryjne i omówić ich wyniki z lekarzem. Pozwoli to na stwierdzenie niedoboru oraz dobranie odpowiedniej formy i dawki do konkretnego przypadku. W pierwszej kolejności warto włączyć do diety produkty bogate w żelazo, np. sok z buraka ćwikłowego (np. EKA MEDICA sok z buraka 100%>>). W drugiej kolejności i po wyraźnych zaleceniach specjalisty można sięgnąć po preparaty z żelazem.

Jak wybrać preparat z żelazem? Sięgajmy po te, które mają w składzie żelazo dwuwartościowe, które wykazuje większe wchłanianie niż inne postaci związków żelaza. Zwróćmy także uwagę, czy preparat zawiera dodatek witaminy C lub kwasu foliowego, które ułatwiają i zwiększają poziom wchłaniania tego pierwiastka w jelitach.

Preparaty z żelazem najlepiej przyjmować na czczo, zwykle na około pół godziny przed jedzeniem. Podczas przyjmowania doustnie żelaza warto pić więcej płynów, by uniknąć zatwardzeń.

Apteka proponuje preparaty z żelazem w postaci:

 

Choć niedobór żelaza jest dosyć powszechnym zjawiskiem, to łatwo można się przed nim uchronić, a jeśli pojawi się – uzupełnić zbyt niski poziom tego pierwiastka w organizmie. W pierwszej kolejności warto włączyć do codziennego jadłospisu produkty będące bogatym źródłem żelaza, w drugiej – sięgnąć po preparaty dostępne w aptece. Jednak ich zażywanie warto poprzedzić diagnostyką i wizytą u specjalisty.

 

Pokaż więcej wpisów z Październik 2021
Zaufane Opinie IdoSell
4.31 / 5.00 391 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2023-08-07
Szybkie, bezproblemowe zakupy. Atrakcyjne ceny.
2022-12-08
Super sklep i polecam wszystkim.
pixel