Skąd biorą się kamienie nerkowe?
Odkładanie się kamieni w nerkach prowadzi do rozwoju kamicy nerkowej (określanej także jako kamica moczowa), co manifestuje się pojawieniem się grupy objawów ze strony układu moczowego. Kamienie wytrącają się najczęściej w nerkach lub w pęcherzu moczowym, ale mogą pojawić się także w drogach moczowych.
Na kamicę nerkową zapadają najczęściej osoby w wieku około 30-50 lat, aż czterokrotnie częściej dotyka ona mężczyzn niż kobiet. Ryzyko odkładania się kamieni w nerkach wzrasta także podczas ciąży. Ma to związek z częstszymi infekcjami dróg moczowych, a rozwijające się bakterie podnoszą pH moczu, co ułatwia wytrącanie się soli wapniowych tworzących kamienie.
Jak powstają kamienie nerkowe?
Kamienie nerkowe to złogi wytrąconych związków chemicznych, które osadzają się w różnych częściach układu moczowego. Nerki podczas filtrowania krwi usuwają z niej szkodliwe substancje i wraz z moczem wydalają je z organizmu. Część powstającego w ten sposób osadu może pozostać w nerkach i staje się zalążkiem do tworzenia się większych kamieni. Najczęściej powodem jest zbyt duże stężenie niektórych związków chemicznych, które uniemożliwia ich rozpuszczenie w wydalanym moczu.
Początkowo w różnych częściach układu moczowego pojawia się tzw. piasek, który zbija się w grudki lub obrasta kolejnymi warstwami osadu tworząc kamyki. Te najmniejsze drobinki z łatwością są usuwane z organizmu z moczem, większe zaś mają problem, by przedostać się przez wąskie przewody. Może to skutkować atakiem kolki nerkowej lub rozwojem infekcji.
Jak szybko tworzą się kamienie nerkowe? Jak długo rośnie kamień w nerce? To zależy od wieku czynników. Gromadzenie się piasku i kamieni w nerkach może trwać latami i nie dawać żadnych specyficznych objawów. W takich przypadkach nieprawidłowości stwierdza się najczęściej podczas rutynowego badania moczu lub oznaczania kreatyniny, często zleconych z innych przyczyn.
Co sprzyja powstawaniu kamieni w nerkach?
Jest wiele powodów, dlaczego tworzą się kamienie w nerkach. Z jednej strony wynika to z pewnych dziedzicznych predyspozycji, a z drugiej istotny wpływ ma dieta oraz ilość i rodzaj wypijanych płynów. Nadmierne zagęszczenie moczu może wynikać np. z przyjmowania zbyt małych ilość płynów. W takiej sytuacji organizm stara się zatrzymać jak najwięcej wody w organizmie poprzez zagęszczenie wydalanego moczu. A wtedy łatwiej o wytrącanie się osadu.
Na kamicę nerkową narażone są także osoby:
- z wadami lub zmianami w obrębie budowy układu moczowego
- z częstymi infekcjami układu moczowego
- przyjmujące leki z niektórych grup, np. glikokortykosteroidy
- z chorobami układu pokarmowego oraz ich leczenie preparatami alkalizującymi (np. w długotrwałej terapii choroby wrzodowej)
- z nadczynnością przytarczyc
- przyjmujące zbyt duże ilości witaminy C, witaminy D3 i wapnia.
Czy da się uniknąć takiej choroby jak kamica nerkowa? Profilaktyka oparta jest przede wszystkim na unikaniu czynników ryzyka, stosowaniu odpowiedniej diety i piciu dużej ilości zdrowych płynów. Należy jednak pamiętać, że rozpuszczenie lub usunięcie kamieni nerkowych nie gwarantuje, nie pojawią się one ponownie. Kamica moczowa może być schorzeniem nawracającym.
Leczenie kamicy moczowej
Terapia może być różnie prowadzona, w zależności od rodzaju kamicy. Leczenie opiera się na dokładnej diagnostyce i badaniu kamieni nerkowych opartych przede wszystkim na badaniach moczu, krwi i badaniach obrazowych (USG, RTG). W niektórych przypadkach wystarczy stosowanie odpowiedniej diety oraz leków rozpuszczających kamienie nerkowe. Taka terapia trwa zazwyczaj około 2-3 miesięcy.
U niektórych pacjentów nie jest możliwe rozpuszczenie kamieni w nerkach, wówczas stosuje się leczenie zabiegowe. Najczęściej są to małoinwazyjne zabiegi, czyli:
- ureterorenoskopię (URSL)
- litotrypcję (ESWL)
- zabieg przeskórny (PCNL).
Jedynie w pojedynczych przypadkach wykonuje się klasyczny zabieg z rozcięciem powłok brzusznych. Najczęściej stosuje się zabiegi laparoskopowe.
Tabletki antykoncepcyjne a kamica nerkowa – czy istnieje związek?
Ze względu na anatomiczną bliskość obu układów, można zastanawiać się nad faktem, czy stosowanie tabletek antykoncepcyjnych może mieć wpływ na infekcje intymne i kamicę nerkową. Stosowanie tabletek najczęściej nie ma wpływu na skład i kondycję flory bakteryjnej, a to ona odpowiedzialna jest za obronę organizmu przez rozwojem infekcji. Gdy flora jest w złym stanie, wówczas łatwiejsze jest wnikanie bakterii do dróg moczowych, co ma wpływ na funkcjonowanie układu moczowego.
