Skutki uboczne przyjmowania żelaza. Jak je zminimalizować?
Żelazo jest jednym z najważniejszych pierwiastków w ludzkim organizmie. Jest składnikiem hemoglobiny, która odpowiada za transport tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Żelazo to też ważny element wielu enzymów biorących udział w procesach metabolizmu komórkowego. Mioglobina, czyli białko budujące mięśni, także zawiera żelazo. A to tylko kilka spośród wielu istotnych funkcji pełnionych przez ten pierwiastek.
Żelazo jest magazynowane w szpiku kostnym, we wątrobie i w śledzionie. Czasem nawet zgromadzone zapasy są niewystarczające na potrzeby organizmu. W takich sytuacjach może dojść do pojawienia się niedoboru żelaza w organizmie. Objawia się on:
• ogólnym osłabieniem i łatwym męczeniem się
• problemami z koncentracją, słabszą wydajnością
• sennością, apatią
• bladością skóry i błon śluzowych, cieniami pod oczami
• suchą i szorstką skórą
• wypadaniem włosów i łatwym łamaniem się paznokci
• pękaniem kącików ust.
Pojawienie się powyższych objawów może sugerować anemię z niedoboru żelaza. Warto w takim wypadku skierować swoje kroki do specjalisty, który zleci wykonanie badań laboratoryjnych. Na podstawie ich wyniku lekarz zleci terapię, która ma na celu uzupełnienie niedoboru i utrzymanie odpowiedniego poziomu żelaza we krwi.
Przeczytaj też:
Niedobory żelaza – najczęstsze przyczyny>>
Jak uzupełnić niedobór żelaza w organizmie?
Najlepszym sposobem na uzupełnienie braku tego pierwiastka w organizmie jest dieta. Włączenie produktów bogatych w żelazo może rozwiązać problem. Należy jednak pamiętać, że żelazo dostarczone z posiłkami wchłania się tylko w niewielkim procencie. I to też różnie z różnych produktów żywnościowych. Żelazo tzw. hemowe (występujące w produktach pochodzenia zwierzęcego: czerwone mięso, podroby) lepiej się wchłania (w około 30-40%). Z kolei żelazo tzw. niehemowe z produktów roślinnych wchłania się o wiele słabiej (tylko około 5-8%). Dodatkowo na przyswajanie żelaza w organizmie wpływa obecność innych substancji w posiłku. Witamina C i kwas mlekowy obecny w kiszonkach ułatwiają jego wchłanianie w organizmie.
Jeśli żelazo dostarczone z dietą jest wystarczające, aby uzupełnić jego niedobór w organizmie, wówczas zapewne specjalista zleci przyjmowanie preparatów z żelazem. Dostępne są one w formie tabletek, syropów, roztworów doustnych czy proszku do przygotowania roztworu. O dawce i długości terapii zawsze powinien decydować specjalista.
Nietolerancja żelaza - objawy
Praktyka pokazuje, że u wielu osób pojawiają się nieprzyjemne objawy po przyjmowaniu preparatów z żelazem. U jednych pacjentów występuje biegunka, nudności i wymioty, a u innych bóle brzucha i zaparcia. Złe samopoczucie po przyjmowaniu żelaza może wynikać z nieodpowiedniej pory i sposobu przyjmowania preparatu.
Problem z nietolerancją żelaza może także leżeć głębiej. Trudności z przyswajaniem tego pierwiastka mogą być związane z krwawieniami w przewodzie pokarmowym czy chorobami jelit. Istnieją także przypadki, kiedy mimo przyjmowania preparatów nie widać znaczących efektów w postaci zwiększenia poziomu tego pierwiastka we krwi. Może to wynikać ze zwiększonego zapotrzebowania np. w okresie ciąży.
Złe samopoczucie po przyjmowaniu żelaza — skąd się bierze i jak go uniknąć?
Zaleca się, aby preparaty z żelazem przyjmować na czczo, przynajmniej na 30 min przed posiłkiem. Organizm lepiej przyswaja ten pierwiastek na pusty żołądek. Przynajmniej 2 godziny przed i po zażyciu żelaza nie należy pić kawy ani herbaty. Zdecydowanie lepiej napić się wody lub soku zawierającego witaminę C, która zwiększa wchłanianie żelaza. Nieprzyjemne objawy ze strony układu pokarmowego mogą pojawić się, gdy przyjmujemy żelazo na czczo. Wówczas należy stosować preparat bezpośrednio po posiłku, co zwiększa tolerancję na niego. Innym rozwiązaniem jest stosowanie preparatów z żelazem o przedłużonym uwalnianiu (np. Szelazo+ SR w kapsułkach) lub w formie chelatów (np. OLIMP Chela-Ferr Forte w kapsułkach), co łagodzi ich wpływ na przewód pokarmowy.
Dla wielu osób stosujących leki lub suplementy z żelazem niepokojące jej pojawienie się ciemnego stolca. Nie należy się tym niepokoić. To naturalna konsekwencja przyjmowania preparatów z żelazem.
Ważna jest także postać, w jakiej występuje żelazo w preparacie. Najłatwiej przyswajalną formą jest dwuwartościowe żelazo. Jeśli jednak jest źle tolerowane, można spróbować stosować preparaty z trójwartościowym żelazem.
Preparaty z żelazem dostępne wśród produktów z witaminami i mikroelementami:
- ASCOFER w tabletkach - lek dostępny bez recepty z dobrze przyswajalną formą żelaza
- ACTIFEROL Fe - linia preparatów z żelazem, dostępna w formie saszetek z proszkiem (np. Actiferol Fe Start 7 mg) kapsułek( np. Actiferol Fe 30 mg) lub kropli (np. Actiferol Fe 30 ml).
- BIOFER - zawiera dwie formy żelaza: diglicynian żelaza (II) i sproszkowaną hemoglobinę wołową; dostępny także w formie BIOFER Folic z dodatkiem kwasu foliowego dla kobiet w ciąży i tym planujących zajście w ciążę.
Skutki uboczne przyjmowania żelaza u dzieci
Szczególnie istotne jest szybkie zdiagnozowanie niedoboru żelaza u dzieci oraz sprawne ich uzupełnienie. Pierwiastek ten jest kluczowy dla prawidłowego wzrostu i rozwoju najmłodszych.
W przypadku, gdy lekarz zaleci przyjmowanie preparatów z żelazem dla dzieci, wówczas (tak jak w przypadku dorosłych) spotyka się różną tolerancję tych farmaceutyków. Wśród nieprzyjemnych skutków ubocznych przyjmowania żelaza u dzieci wymienia się: zielone lub czarne kupy, zaparcia, gazy, bóle brzuszka, nudności.
Aby zmniejszyć te przykre dolegliwości, warto w porozumieniu z lekarzem spróbować zmieniać pory przyjmowania preparatu, jego postać (krople, syrop, proszek) lub produkty żywnościowe, z którymi jest przyjmowany.
W przypadku zauważenia u siebie objawów niedoboru żelaza, pierwsze kroki należy skierować do lekarza. On na podstawie wyników badań zaleci indywidualną kurację w celu uzupełnienia powstałych niedoborów. Nie należy robić tego na własną rękę, bo także nadmiar żelaza w organizmie może mieć poważne skutki zdrowotne.
