Wpływ nawodnienia na organizm. Dlaczego dostarczanie płynów jest tak ważne?
W prawie ¾ składamy się z wody. Jest ona ważna nie tylko dla budowy i utrzymania struktur w organizmie, ale przede wszystkim – jest środowiskiem i niezbędnym składnikiem dla wielu procesów biochemicznych zachodzących w każdej komórce. Mówiąc prościej: dobrze nawodniony organizm jest ważny dla zdrowia i utrzymania dobrego samopoczucia.
Odwodnienie – co to znaczy?
Terminem tym określa się stan organizmu, w którym zawartość wody i rozpuszczonych w niej elektrolitów jest niższa od poziomu niezbędnego do prawidłowego jego funkcjonowania. Poziom nawodnienia organizmu dorosłego człowieka waha się średnio w przedziale od 60 do 70% masy jego ciała. Jest on zależy od wieku, płci i budowy ciała. Spadek tej wartości już o kilka procent może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.
Codziennie z naszego organizmu „ucieka” pewna część wody: z potem, z moczem, wskutek przemiany materii, parowania z dróg oddechowych i innych procesów fizjologicznych. Braki te uzupełniamy pijąc zdrowe płyny (w około 70-80%) i z posiłkami (ok. 20-30%). Najlepiej robić to regularnie w ciągu dnia i małymi porcjami.
Z wiekiem słabnie pragnienie. Starsze osoby nie odczuwają potrzeby picia tak bardzo jak dzieci, młodzi i dorośli. A to prosta droga do odwodnienia. Trzeba pamiętać o regularnym dostarczaniu płynów, szczególnie w upalne letnie dni. Seniorzy i małe dzieci są szczególnie wrażliwi na utratę płynów i elektrolitów, to u nich najszybciej widać obniżenie poziomu nawodnienia organizmu.
Wpływ nawodnienia na organizm
Woda, jako najważniejszy składnik naszego ciała, ma fundamentalne znaczenie dla prawidłowego jego funkcjonowania. Jest obecna w niemal każdej komórce, tkance i narządzie naszego organizmu, pełni następujące funkcje:
- tworzy środowisko do przebiegu reakcji metabolicznych
- jest głównym składnikiem krwi, umożliwia transport tlenu i składników odżywczych, pozwala na sprawne funkcjonowanie układu krążenia, utrzymuje odpowiednie ciśnienie krwi
- jest ważnym elementem gospodarki wodno-elektrolitowej, ma wpływ na pH
- pomaga regulować temperaturę ciała
- usprawnia trawienie i wchłanianie (podczas trawienia rozpuszczają się niej składniki odżywcze, co ułatwia ich wchłanianie), zapobiega zaparciom
- z moczem i z potem usuwa z organizmu toksyny
- poprawia koncentrację, ma wpływ na prawidłowe widzenie
- uelastycznia tkanki, usprawnia pracę mięśni
- wpływa na jędrność, elastyczność i dobre nawilżenie skóry.
Dowiedz się więcej:
Odwodnienie organizmu. 5 skutków utraty dużej ilości wody>>
Jakie są objawy odwodnienia organizmu?
O odwodnieniu mówimy, gdy utrata płynów w organizmie jest większa niż objętość przyjmowanych napojów. Mówiąc prościej, gdy z ciała ubywa więcej płynów niż jest dostarczane z piciem lub jedzeniem. Niskie nawodnienie organizmu najczęściej pojawia się podczas upalnych dni, w czasie intensywnego wysiłku fizycznego lub podczas zatrucia organizmu. Z biegunką i wymiotami z organizmu ucieka w szybkim tempie dużo wody i elektrolitów, które należy uzupełniać.
Warto też na co dzień zwracać uwagę, ile dziennie pijemy zdrowych płynów. Czyli takich, które dostarczają wody i niezbędnych elektrolitów, takich jak: sód, potas, magnez, chlorki itd. Zaliczają się do nich: woda mineralna niegazowana, świeżo wyciskane soki owocowo-warzywne i herbaty ziołowe.
Jak sprawdzić, czy organizm ma odpowiedni poziom płynów? Oto najczęstsze objawy odwodnienia:
- Pragnienie – gdy organizm domaga się płynów, to sygnał ostrzegawczy o pewnym stopniu odwodnienia. To bardzo wyraźna informacja, że trzeba uzupełnić płyny.
- Zagęszczony mocz – zmniejszenie ilości wydalanego moczu lub zmiana jego barwy (na ciemnożółtą lub pomarańczową) to oznaka, że pijemy za mało. Organizm „oszczędza” płyny, zagęszcza mocz i wydala jego zmniejszone ilości.
- Apatia, senność, zmęczenie – ciągłe uczucie osłabienia to sygnał łagodnego odwodnienia. Objaw ten może mieć wiele innych przyczyn, jednak w okresie zwiększonego ryzyka odwodnieniem warto wziąć go pod uwagę.
- Ból głowy – to także jeden z niespecyficznych objawów, jednak powtarzające się bóle głowy mogą być sygnałem stałego lekkiego odwodnienia. Warto w takich wypadkach dbać o regularne picie płynów i odpowiedni poziom nawodnienia organizmu.
- Napięcie nerwowe, rozdrażnienie, spadek koncentracji – mózgowie jest bardzo wrażliwe na nawet niewielki spadek uwodnienia. Ma to wpływ na funkcjonowanie mózgu, co w pierwszej kolejności objawia się zwiększoną nerwowością i problemami ze skupieniem.
- Wiotka, mało elastyczna skóra – przy niedoborze płynów zmniejsza się uwodnienie skóry i tkanki podskórnej. Zdrowa i dobrze nawilżona skóra jest jędrna i sprężysta, po ściśnięciu w palcach szybko wraca do pierwotnego kształtu.
Nawodnienie organizmu - jak sprawdzić?
Pragnienie jest pierwszym ważnym sygnałem odwodnienia. Istnieją też inne sposoby, by sprawdzić poziom nawodnienia organizmu. U dorosłej osoby można przeprowadzić prosty test. Na wierzchu dłoni należy złapać w palce fragment skóry i przytrzymać kilka sekund. Jeśli po jej wypuszczeniu szybko wraca do pierwotnego kształtu, wówczas nawodnienie organizmu jest odpowiednie. Jeśli zostaje ślad lub powrót trwa dłużej, wtedy może to być sygnał o za niskim poziomie płynów i elektrolitów w organizmie.
A jak sprawdzić odwodnienie u dzieci? Stan ten jest szczególnie niebezpieczny dla najmłodszych. Do szybkiej utraty płynów przyczyniają się: upały, biegunka (https://apteka.sloneczna24.pl/biegunka-a.html) lub wymioty, mała podaż płynów w ciągu dnia. Odwodnienie u niemowląt łatwo sprawdzić poprzez:
- zmniejszoną ilość moczu w pieluszce – organizm „oszczędza” płyny poprzez zagęszczenie moczu
- zapadnięte ciemiączko
- wysuszone błony śluzowe
- senność, apatia, wydłużona reakcja na bodźce
- wzdęty brzuszek
- brak apetytu, nudności.
Dalszy spadek poziomu nawodnienia może skutkować zmniejszeniem napięcia mięśni szkieletowych i gałek ocznych, spadkiem ciśnienia krwi i przyspieszoną akcją serca, a nawet śpiączką.
Dowiedz się więcej:
Jak rozpoznać odwodnienie u dziecka – objawy, skutki, jak zapobiegać?>>
Jak nawodnić organizm od środka?
Zdrowe płyny są podstawowym sposobem zapewnienia organizmowi odpowiedniego poziomu nawodnienia. Ale trzeba pamiętać, że niektóre pokarmy też dostarczają sporo płynów, to m.in.: warzywa, owoce, zupy. Jest też grupa produktów, które utrudniają przyswajanie wody w organizmie, a raczej ją „wyciągają”. Warto je spożywać w umiarkowanych ilościach. Należą do nich: sól (i wszystkie produkty o jej wysokiej zawartości), pokarmy wysokobiałkowe, mocna kawa i herbata.
O czym pamiętać, aby codziennie dostarczać organizmowi odpowiednią ilość płynów i dbać o jego prawidłowe nawodnienie?
- Miej zawsze przy sobie butelkę wody, najlepiej wielorazową. Wyrób w sobie nawyk regularnego popijania małymi porcjami przez cały dzień – to najlepszy sposób na nawodnienie organizmu.
- Jeśli zapominasz o regularnym piciu, nastaw sobie przypominacze w telefonie. Na rynku dostępne są już aplikacje „pilnujące” spożycia odpowiedniej ilości płynów. Innym sposobem jest narysowanie na butelce lub dzbanku poziomów wody i podpisanie godzinami, w których odpowiednia objętość płynów powinna być wypita.
- Podczas pracy zawsze miej przed sobą szklankę wody. Obok postaw napełnioną butelkę z objętością wody, którą normalnie wypijasz podczas pracy.
- Zaraz po przebudzeniu wypijaj szklankę wody, najlepiej ciepłej i z cytryną. Pobudzisz w ten sposób układ pokarmowy i nawodnisz organizm od samego rana.
- Jeśli nie lubisz samej wody, dodawaj zioła, miód lub owoce. Świetną alternatywą dla wody mineralnej są herbaty ziołowe. Możesz też jeść owoce i warzywa o dużej zawartości wody. Szczególnie latem świetnie gaszą pragnienie i dostarczają wielu ważnych minerałów, np. arbuzy, ananasy, kokosy.
- Wypijaj szklankę wody przed snem – pomoże oczyścić układ pokarmowy. Według opinii niektórych specjalistów, pomaga także obniżyć ciśnienie krwi i ułatwia zasypianie.
- Pamiętaj, aby pić więcej w przypadkach większej utraty wody: podczas upałów, w przebiegu gorączki i kataru, przy zatruciach pokarmowych (biegunka, wymioty), podczas aktywności fizycznej. Także małe dzieci i osoby starsze powinny szczególnie pamiętać o regularnym uzupełnianiu płynów.
Wymioty, biegunka a odwodnienie – jak przeciwdziałać?
Zatrucia pokarmowe, infekcje rotawirusem i inne dolegliwości, które objawiają się wymiotami lub biegunką, szczególnie narażają organizm na szybki spadek uwodnienia. W takich przypadkach szczególnie należy dbać o uzupełnienie płynów. Ale nie tylko, równie ważne jest dostarczenie utraconych elektrolitów. Pomocne w tym są soki warzywne (np. wyciskany z marchwi) lub elektrolity z apteki. Saszetki z proszkiem lub tabletki musujące do rozpuszczenia pozwalają przygotować napoje z zestawem mikroelementów, np.:
- Dicoflor Elektrolity 12 saszetek – preparat łączący bakterie kwasu mlekowego z zestawem mikroelementów wspomagający odbudowę mikroflory bakteryjnej w jelitach
- Stoperan Elektrolity w saszetkach – preparat pomagający zwalczać skutki odwodnienia, zawierający elektrolity i glukozę
- Lacti Salit do sporządzania zawiesiny doustnej – preparat nawadniający do stosowania u dorosłych i u dzieci już od 6-ego miesiąca życia; to połączenie mikroelementów i glukozy pomagające w zmniejszeniu poziomu odwodnienia organizmu w przebiegu biegunki
- Orsalit o neutralnym smaku – dla dzieci i dorosłych, polecany do picia regularnie w małych porcjach w celu uzupełnienia poziomu płynów w organizmie.
